Bielactwo – przyczyny, objawy, leczenie

Bielactwo nabyte (z łac. vitiligo) to choroba dermatologiczna, która występuje nawet u 4% populacji (zarówno kobiet, jak i mężczyzn), manifestuje się charakterystycznymi, mlecznobiałymi odbarwieniami skóry. Osoby chore, ze względu na odbiegający od normy wygląd, często mają problemy z samoakceptacją i niejednokrotnie są napiętnowane społecznie – zwłaszcza w dzieciństwie i okresie dorastania. Jakie są główne przyczyny bielactwa i czy istnieją skuteczne sposoby na wyleczenie tej nieestetycznej dermatozy? Czym różni się bielactwo nabyte od wrodzonego?

Jakie są przyczyny bielactwa? Bielactwo wrodzone a bielactwo nabyte

Na wstępie warto wyjaśnić, że wyróżnia się:

• bielactwo nabyte (uogólnione i częściowe),
• bielactwo wrodzone (uogólnione i częściowe).

Bielactwo wrodzone (albinizm) towarzyszy choremu od urodzenia, natomiast bielactwo nabyte zwykle ujawnia się w dzieciństwie lub wczesnej młodości (ponad 50% osób zaczyna chorować na bielactwo przed 20. rokiem życia). Jakie są główne czynniki sprawcze bielactwa? Co powoduje zaburzenia prawidłowego wytwarzania i rozłożenia barwnika skóry, zwanego melaniną? 

Albinizm jest chorobą genetyczną – oznacza to, że za niedobór barwnika (a dokładnie enzymu – tyrozynazy) w skórze, włosach oraz tęczówce oka odpowiadają geny. Jeśli chodzi o bielactwo nabyte, etiologia depigmentacyjnych zmian na skórze nie jest w pełni wyjaśniona. Prawdopodobnie choroba też ma związek z uwarunkowaniami genetycznymi, ale również immunologicznymi i zaburzeniami unerwienia. 

Jakie są objawy bielactwa wrodzonego i nabytego?

Albinizm (bielactwo wrodzone) cechuje brak pigmentu, który dotyczy włosów, skóry i tęczówki (często jest ona bardzo jasna – niebieska). Osoby dotknięte albinizmem mają zwykle białą skórę, paznokcie, rzęsy i  włosy oraz poważne problemy ze wzrokiem, rozpoznaje się u nich m.in.:

• krótkowzroczność,
• częściową lub całkowitą ślepotę,
• oczopląs.

Albinosi często zmagają się z nadmiernym rogowaceniem skóry, cierpią z powodu zaburzeń słuchu i są niezwykle wrażliwi na światło słoneczne, gdyż brak melaniny sprawia, że nie mają zapewnionej naturalnej ochrony przed szkodliwym działaniem promieni UV. Z tego względu muszą stosować kosmetyki z wysokim filtrem SPF. 

Jeśli chodzi o objawy bielactwa nabytego, niejednolite kolorystycznie wykwity o wyraźnie zaznaczonych granicach mogą być umiejscowione w różnych rejonach ciała, jednak najczęściej odbarwienia pojawiają się na twarzy (w okolicy nosa, oczu, ust), szyi, dłoniach, tułowiu i stopach (często obustronnie). Plamy depigmentacyjne o typowej dla tego schorzenia mlecznobiałej barwie mogą mieć różne rozmiary – od małych do bardzo rozległych, niejednokrotnie pojawiają się w miejscach urazów (tzw. objaw Koebnera). Osoby cierpiące na bielactwo nabyte często przedwcześnie siwieją, występuje też u nich zwiększone ryzyko pojawienia się chorób autoimmunologicznych, takich jak np. cukrzyca typu 1, łysienie plackowate, niedokrwistość złośliwa czy często diagnozowana w ostatnich latach choroba Hashimoto.

Jak leczyć bielactwo wrodzone i nabyte?

Objawy albinizmu są tak charakterystyczne, że większość dermatologów jest w stanie postawić trafną diagnozę tuż po zobaczeniu pacjenta, bez konieczności zlecania dodatkowych badań, choć w wyjątkowych przypadkach mogą wykonać test lampą Wooda, biopsję skóry i skierować pacjenta na konsultację okulistyczną. Z kolei do rozpoznania bielactwa nabytego dochodzi na podstawie badania fizykalnego, analizy historii medycznej pacjenta, niekiedy także badań krwi. 

Wiele osób zastanawia się, jak wygląda skuteczne leczenie bielactwa wrodzonego i nabytego. Jeśli chodzi o albinizm, niestety nie ma obecnie skutecznych metod leczenia tej przypadłości. Chorzy powinni unikać ekspozycji na promienie słoneczne i stosować odpowiednie preparaty ochronne. W przypadku problemów ze wzrokiem konieczne jest noszenie okularów korekcyjnych lub soczewek, a niekiedy jedyną szansą na normalne, codzienne funkcjonowanie pacjenta jest operacja okulistyczna. W przypadku bielactwa nabytego również brakuje efektywnych terapii. Najczęstszą metodą walki z tą odmianą choroby jest fototerapia. W leczeniu miejscowym stosuje się pochodne witaminy D3 i glikokortykosteroidy – jednak po zaprzestaniu ich przyjmowania, zwykle dochodzi do nawrotów choroby. Do środków stosowanych miejscowo należą też kremy i maści immunosupresyjne. W celu odzyskania utraconego pigmentu skóry niekiedy stosuje się też metody chirurgiczne (autologiczne przeszczepy). Silny stres i problemy emocjonalne związane z chorobą pogarszają jakość życia pacjenta (również funkcjonowanie w społeczeństwie), ważne jest więc otoczenie go opieką psychologiczną oraz odpowiednia edukacja na temat choroby. Jak zapobiegać wystąpieniu bielactwa? Niestety nie istnieją sposoby zapobiegania tej przypadłości.

Podsumowując, bielactwo to choroba autoimmunologiczna, która rozpoczyna się w młodym wieku – mimo że nie wywołuje cierpienia fizycznego i nie stanowi zagrożenia dla życia chorego, często odbija swoje piętno na psychice pacjentów, którzy mają problemy z samoakceptacją, kontaktami towarzyskimi, a nawet chorują na depresję. Niestety nie ma skutecznego lekarstwa na bielactwo ani alternatywnych metod leczenia. 

Aktualnie Centrum Medyczne Synexus oferuje bezpłatne konsultacje dermatologiczne dedykowane m.in. osobom ze zdiagnozowanym bielactwem niesegmentowalnym (zmiany muszą obejmować twarz oraz dłonie, stanowiąc nie więcej niż 10% pokrycia całego ciała). Zapraszamy serdecznie na konsultacje wszystkie osoby (również dzieci od 12. roku życia) z zaawansowanymi zmianami skórnymi, które szukają nowych możliwości terapeutycznych i chcą podnieść jakość swojego życia.

lek. Michał Dąbrowski