Choroba Hashimoto – objawy, diagnoza, leczenie. Jak radzić sobie z chorobą?

Choroba Hashimoto atakuje tarczycę i nieodwracalnie ją niszczy. Objawy schorzenia rozwijają się powoli i przez długi czas są niezauważalne. Sama choroba jest zaliczana do schorzeń o podłożu autoimmunologicznym. Oznacza to, że układ odpornościowy niszczy własne komórki i tkanki. Choroba Hashimoto staje się coraz poważniejszym problemem na całym świecie. Szacuje się, że tylko w Polsce z zapaleniem tarczycy tego typu zmaga się ok. 700 tysięcy osób. Jakie są objawy choroby Hashimoto i czy chory może liczyć na całkowite wyleczenie?

Co to jest choroba Hashimoto?

Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną. Nazywana jest też przewlekłym limfocytowym zapaleniem tarczycy. Z biegiem czasu schorzenie prowadzi do zniszczenia gruczołu tarczycy i spadku produkowanych przez nią hormonów. Hashimoto zaliczane jest do chorób autoimmunologicznych, czyli tych, w których układ odpornościowy atakuje własne komórki i tkanki. W przypadku zapalenia tarczycy atak dotyczy tarczycy.

Hashimoto jest jedną z najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy. Niedoczynność oznacza, że w narządzie wytwarzana jest zbyt mała ilość hormonów, które są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W związku z tym wiele funkcji organizmu zostaje spowolniona. Przyczyna choroby Hashimoto nie jest dokładnie znana. Uważa się, że do wystąpienia schorzenia mogą przyczynić się uwarunkowania genetyczne, czynniki hormonalne, nadmiar jodu, promieniowanie radioaktywne, stres, przewlekłe problemy psychiczne, przemęczenie, infekcje.

Badania potwierdzają, że na ten typ zapalenia tarczycy częściej chorują kobiety w dojrzałym wieku. Hashimoto najczęściej diagnozuje się u kobiet między 40. a 60. rokiem życia, jednak coraz częściej schorzenie jest rozpoznawane u młodszych osób, nawet nastolatków. Na Hashimoto narażone są też osoby z cukrzycą typu 1, chore na Gravesa-Basedowa, bielactwo, łuszczycę, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, niedoczynność kory nadnerczy oraz te, u których w rodzinie wystąpiły choroby tarczycy.

Objawy Hashimoto

Objawy Hashimoto u wielu osób przez długi czas pozostają niezauważone, a chorobę diagnozuje się przypadkiem, np. w czasie okresowych badań. Często objawy choroby niewiele mają wspólnego z samą tarczycą. Jako podstawowe symptomy zapalenia tarczycy wymienia się;

• problemy z zajściem w ciąże,
• wczesne poronienia,
• zmiana obrazu miesiączek, które stają się rzadsze i mniej obfite, a także nieregularne,
• zawroty głowy,
• zaburzenia rytmu serca, które pojawiają się znienacka i bez określonej przyczyny,
• bóle mięśni,
• bóle i sztywnienie stawów,
• trudności z oddychaniem i uczucie wiecznego braku powietrza, niezależnie od podjętego wysiłku,
• ciągłe zmęczenie i senność,
• przybieranie na wadze bez powodu (spowodowane spowolnienie przemiany materii),
• spadek nastroju, pogorszenie samopoczucia,
• większa nietolerancja na zimno,
• występowanie wola tarczycowego lub zanik tarczycy,
• niedoczynność tarczycy,
• wysoki poziom cholesterolu,
• kłopoty z koncentracją i pamięcią,
• wysuszona skóra,
• suche, wypadające włosy,
• zaparcia.

Rozpoznanie choroby Hashimoto

Pierwszym krokiem do leczenia choroby Hashimoto jest rozpoznanie schorzenia. Lekarz, stawiając diagnozę, pod uwagę weźmie charakterystyczne objawy, obserwacje płynące z badania pacjenta oraz wyniki badań. Podstawowe badania wykonywane przy podejrzeniu zapalenia tarczycy to ocena stężenia TSH we krwi oraz oznaczenie stężenia przeciwciał skierowanych przeciwko peroksydazie tarczycowej (aTPO). Zalecane jest również wykonanie przeciwciał anty-TPO. U niektórych osób konieczne może być też wykonanie USG tarczycy lub biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej. To ostatnie badanie konieczne jest przede wszystkim, jeśli objawem Hashimoto jest guzek tarczycy.

Leczenie zapalenia tarczycy

Postawienie właściwej diagnozy pozwala dobrać właściwą taktykę w leczeniu zapalenia tarczycy. Należy zaznaczyć, że chorobę Hashimoto leczy się jedynie objawowo. Kuracje mają złagodzić pojawiające się symptomy i umożliwiać normalne życie. W tym celu chory przyjmuje leki przeciwzapalne oraz indywidualnie dobrane dawki hormonu tarczycowego. Lewotyroksynę trzeba przyjmować już do końca życia, co jakiś czas korygując dawkę, w zależności od zmian zachodzących w tarczycy. Lek na ogół jest bardzo dobrze tolerowany przez organizm i jego przyjmowanie w odpowiedniej dawce będzie zaopatrywać organizm we właściwą ilość toksyny, co oznacza dla chorego normalne funkcjonowanie. Hormon tarczycowy zażywa się w formie tabletek. Należy połykać ją na czczo i popijać wodą.

Leczenie choroby Hashimoto jest bardzo ważne. W przypadku jego braku może dojść do szeregu powikłań. U osób, które zaniechały leczenia lub tych, u których choroba została rozpoznana zbyt późno, często pojawiają się zaburzenia kardiologiczne i objawy psychiczne. W przypadku najmłodszych chorych konsekwencją może być niedorozwój umysłowy.

Leczenie choroby Hashimoto to nie tylko dostarczanie do organizmu właściwej ilości toksyny, lecz także dbanie o psychikę pacjenta. Choroba Hashimoto ściśle wiąże się z psychiką. Badania dowodzą, że u wielu pacjentów występuje obniżenie nastroju, pogorszenie samopoczucia, a nawet depresja. Jeśli objawy psychiczne się pojawią, to do standardowego leczenia należy dodać też wizyty u psychologa.

Dieta przy chorobie Hashimoto

Oprócz leczenia farmakologicznego osoba chora na zapalenie tarczycy powinna prowadzić odpowiedni styl życia. Przekłada się on na dietę, która odgrywa bardzo istotną rolę.  Dobrze zbilansowana może pomóc obniżyć poziom TSH, a co za tym idzie, zmniejszyć dawkę zażywanego hormonu tarczycy.

Dieta w chorobie Hashimoto powinna być indywidualnie skomponowana. W tym celu o pomoc warto zwrócić się do dietetyka. Jadłospis powinien wpisywać się w ogólne zasady, które zaleca Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej opracowana przez Instytut Żywności i Żywienia.

Zasady diety przy Hashimoto

• Spożywanie dwa razy więcej błonnika niż osoby zdrowe. Wynika to z tego, że chorobie Hashimoto zazwyczaj towarzyszy duży wzrost wagi, spowodowany spowolnieniem pracy jelit. Błonnik pomoże zadbać o właściwą masę ciała. Dobre źródło błonnika to jabłka, banany, marchewka, migdały, buraki.
• Unikanie mleka, twarogu i jogurtu. Wynika to z tego, że Hashimoto często towarzyszy nietolerancja laktozy.
• Ograniczenie spożywania cukrów prostych i zastąpienie ich węglowodanami złożonymi. Niewskazane jest również spożywanie gotowanych wędlin, soi, produktów sojowych, kawy, czarnej herbaty, alkoholu, orzechów i pomidorów. 
• Jadłospis powinien opierać się na produktach bezglutenowych. Gluten może wywoływać u osób chorych na Hashimoto nietolerancję, dlatego najczęściej trzeba wyeliminować go całkowicie.
• W diecie na Hashimoto wskazane jest spożywanie produktów bogatych w składniki ważne dla pracy tarczycy. Do takich zalicza się jod (otręby, ryby, skorupiaki), selen (ryby, skorupiaki, orzechy brazylijskie), żelazo (nasiona lnu, pestki dyni, fasola, soczewica, nasiona sezamu, żółtka jajek, pistacje), cynk (pieczywo pełnoziarniste, kasza gryczana, kasza jaglana, nasiona lnu, pestki dyni). Oprócz tego jadłospis powinien być uzupełniany chudymi gatunkami mięs i ryb, które są bogate w kwasy omega.
• Posiłki powinny być spożywane regularnie 4-5 razy dziennie. Należy jeść małe porcje. Ostatni posiłek najlepiej zjeść 2-3 godzin przed snem.
• Jadłospis przy chorobie Hashimoto powinien być urozmaicony.
• Optymalna dieta to także ta dbająca o odpowiednie nawodnienie organizmu, co oznacza wypijanie 2 litrów płynów dziennie.

Naturalne sposoby na Hashimoto

Dieta to nie jedyna naturalna metoda leczenia choroby Hashimoto. Oprócz niej ważna jest systematyczna suplementacja organizmu. Osoby chore powinny dać o wzmacnianie naturalnej odporności, a także poprawę samopoczucia. Stąd też zaleca się, aby uzupełniać dietę lewoskrętną witaminą C, witaminą D3, K, cynkiem, selenem. Witaminy i minerały ważne w leczeniu Hashimoto znajdują się m.in. w spirulinie, chlorelynie i algach morskich, a także soku z owoców noni.

Przy problemach z tarczycą równie popularne jest leczenie ziołami. Wysoką skuteczność przypisuje się mieszanka zawierającym czarnuszkę, rdest, ptasi, owoce róży, jarzębinę, korę dębu, pokrywę, kłącze lukrecji i korzeń kozłka. Zioła te działają stabilizująco na poziom hormonów tarczycy.

Na funkcjonowanie gruczołu tarczycy pozytywnie wpływają też takie zioła i przyprawy jak czarnuszka siewna, ashwagandha (żeń-szeń indyjski), pokrzywa indyjska, bacopa. Chcąc w leczeniu Hashimoto stosować naturalne metody np. ziołolecznictwo, należy skonsultować się z lekarzem. Należy podkreślić, że tylko skuteczność pozytywnego działania na tarczycę potwierdzono w przypadku tylko niektórych ziół czy roślin. Co więcej, duża część z tych badań została przeprowadzona na zwierzętach. Nie wiadomo więc, czy wyniki można przenieść bezpośrednio na ludzi.

Sport a choroby tarczycy

Przy chorobach tarczycy ważne jest dbanie o dobre samopoczucie. Jednym ze sposobów na jego osiągniecie, może być aktywność fizyczna. Warto jednak pamiętać, że uprawiania sportu przy chorobach tarczycy nie jest łatwe. Utrudniają to objawy Hashimoto takie jak szybkie męczenie się, senność, stany depresyjne. Przez to trudno zmotywować się do ćwiczeń. Warto je podjąć ten trud, bowiem według ekspertów sport wspomoże leczenie, pobudzi metabolizm, a także polepszy samopoczucie. Aktywność fizyczna przy Hashimoto dobrze jest wpisać w tygodniowy plan. Plan ćwiczeń powinien być jednak odpowiednio dobrany.

Osoby, które trenują dynamiczne dyscypliny, oparte na tzw. interwałach powinny ograniczyć treningi do 2-3 razy w tygodniu. Najlepiej postawić na interwały o naprzemiennej zmianie tempa. Dobrym rozwiązaniem jest też rower, lekki jogging, pływanie ćwiczenia obwodowe. Puls w czasie ćwiczeń nie powinien przekraczać 140-150 uderzeń na minutę. Wynika to z tego, że dynamiczny trening przyczynia się do podwyższenia kortyzolu (hormon stresu), który zaburza funkcjonowanie tarczycy.

Przy chorobach tarczycy korzystne są natomiast treningu z ciężarkami i obciążnikami na ręce i nogi, a także gimnastyka rozciągająca. Dla kobiet z Hashimoto rozciąganie jest szczególnie ważne, ponieważ pomaga wyeliminować bóle mięśni i zakwasy, poprawia też kondycję i podkręca metabolizm. Przy Hashimoto polecane są i ćwiczenia rozciągające i joga. Dobrym pomysłem na trening są też spacery np. nording walking czy zajęcia z piłką fitnessową. 

Centrum Medyczne Synexus zajmuje się prowadzeniem badań klinicznych dotyczących schorzeń przewlekłych. Zapraszamy pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami autoimmunologicznymi takimi jak bielactwo, którzy poszukują nowych metod terapeutycznych, na bezpłatne konsultacje ze specjalistą.

lek. Michał Dąbrowski