Powiększona tarczyca – objawy, przyczyny, leczenie

Tarczyca to nieparzysty gruczoł umiejscowiony w szyi na wysokości od trzeciej do ósmej chrząstki tchawicy. Jego rolą jest produkowanie wyjątkowo ważnych dla funkcjonowania organizmu hormonów: trójjodotyroniny, tyroksyny i kalcytoniny. Pracę gruczołu reguluje przysadka mózgowa, a w mniejszym stopniu także podwzgórze mózgowe. Powiększenie tarczycy może świadczyć o występowaniu poważnych problemów zdrowotnych, takich jak jej nadczynność, niedoczynność lub tzw. choroba Hashimoto.

Jak wygląda i za co odpowiada tarczyca?

Prawidłowe wymiary tarczycy obejmują dwa płaty oraz znajdującą się pomiędzy nimi cieśń. Płaty tarczycy powinny mieć 50-60 mm długości. Długość cieśni tarczycy powinna wynosić 15-20 mm, zaś jej prawidłowa grubość to 5-10 mm. Objętość tarczycy jest mierzona przy pomocy badania ultrasonograficznego (USG). U kobiet nie powinna przekroczyć 18 ml, a u mężczyzn 25 ml.

Hormony wydzielane przez tarczycę kontrolują wiele kluczowych funkcji organizmu. M.in. warunkują prawidłową pracę mózgu, a także biorą udział w przyswajaniu węglowodanów, białek oraz witamin. Inne zadania hormonów tarczycy to:

• kontrolowanie tętna,
• kontrolowanie przepływu krwi,
• wpływ na kondycję kości,
• wpływ na metabolizm,
• wpływ na pamięć i koncentrację,
• regulowanie samopoczucia,
• wspomaganie regeneracji skóry.

Prawidłowe wymiary tarczycy i objętość tego gruczołu świadczą o ogólnym dobrym funkcjonowaniu organizmu. 

Powiększona tarczyca – przyczyny i objawy

Choroby tarczycy polegają na nadmiernej lub niedostatecznej produkcji hormonów. Jednym z pierwszych niepokojących sygnałów może być powiększona szyja, która często świadczy o tym, że wielkość tarczycy uległa zmianie. Niepokój powinny wzbudzać zwłaszcza sytuacje, w których szyja zmieniła swój kształt i wielkość nagle, istnieje też grupa pacjentów, którzy z natury mają szeroką budowę anatomiczną tej części ciała. Jeśli jednak podejrzewamy u siebie powiększoną tarczycę, jest to sposób, jak ją wstępnie rozpoznać.

Jak wygląda powiększona tarczyca w praktyce? Niektórzy porównują wygląd szyi z powiększoną tarczycą do wyglądu, który jest charakterystyczny przy zachorowaniu na świnkę. Lepszą analogią byłby jednak kamień utkwiony pośrodku przełyku. Gdy patrzymy na pacjenta stojącego na wprost, widzimy wyraźny guzek, nazywany fachowo wolem tarczycowym. Jeżeli dodatkowo widoczna jest w nim asymetria, może to świadczyć o tym, że powiększony jest tylko jeden płat tarczycy. 

Powiększona tarczyca generuje różne nieprzyjemne objawy. Oprócz widocznego powiększenia szyi jest to również dyskomfort w obrębie tej części ciała, a często nawet związane z nią dolegliwości bólowe. Pacjent ma ponadto słyszalnie chrypiący głos. Nierzadko występują również trudności z przełykaniem, a czasem nawet duszności. Powiększonej tarczycy często towarzyszy również opuchlizna węzłów chłonnych.

Objawy schorzeń, o których świadczy powiększona tarczyca, są dość różnorodne. Inaczej będzie się zachowywał organizm z niedoczynnością, a inaczej z nadczynnością tego gruczołu. Objawy powiększenia tarczycy, które są charakterystyczne dla jej niedoczynności, to:

• suchość skóry,
• obrzęk twarzy,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• nagły przyrost masy ciała,
• zaparcia,
• uczucie zmęczenia,
• skurcze mięśni,
• zaburzenia miesiączkowania,
• ciągłe uczucie zimna.

W przypadku nadczynności tarczycy mamy do czynienia z takimi objawami, jak:

• drażliwość,
• nadmierna potliwość,
• przyspieszenie akcji serca,
• trudności w zasypianiu,
• nagły spadek masy ciała,
• zaburzenia miesiączkowania,
• wytrzeszcz oczu,
• drżenie dłoni.

Przebieg choroby Hashimoto może być różny, jednak do najczęściej obserwowanych objawów tego schorzenia należą:

• ciągłe uczucie zimna,
• zmęczenie i senność,
• nagły przyrost masy ciała,
• kłopoty z pamięcią i koncentracją,
• zaparcia,
• spowolnienie akcji serca,
• niskie ciśnienie tętnicze,
• sucha skóra,
• zaburzenia miesiączkowania.

Powiększona tarczyca – leczenie

Powiększony gruczoł tarczycy często świadczy o mniej lub bardziej zaawansowanym stanie chorobowym. Z tego też powodu u osób z podejrzeniem powiększenia tarczycy wykonuje się szereg badań diagnostycznych, z badaniem USG na czele. W przypadku wykrycia na gruczole guzków lekarz decyduje o wykonaniu biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC) w celu określenia charakteru tych zmian.

Leczenie powiększonej tarczycy w dużej mierze zależy od szczegółów postawionej diagnozy. Niewielkie zmiany, które nie wykazują cech nowotworowych, często są pozostawiane do obserwacji, a pacjent zostaje zobowiązany do regularnego odbywania wizyt kontrolnych u endokrynologa. Bywa, że powiększona tarczyca jest wynikiem niedoboru jodu w organizmie. Terapia polega wówczas na farmakologicznym wyrównaniu poziomu tego pierwiastka we krwi. Pacjentom ze zdiagnozowaną nadczynnością tarczycy podaje się natomiast leki, których zadaniem jest zahamowanie syntezy i wydzielania tyroksyny. Podobnie powiększona tarczyca wywołana niedoczynnością tego gruczołu jest leczona poprzez podawanie pacjentowi odpowiednich hormonów. Operacja chirurgiczna powiększonej tarczycy jest natomiast wskazana w skrajnych przypadkach: m.in. gdy mimo leczenia zachowawczego obserwuje się częste nawroty lub gdy zostanie stwierdzony rak tarczycy.

W zakresie badań klinicznych znajdują się m.in. schorzenia o podłożu autoimmunologicznym takie jak np. bielactwo. Pacjentów z diagnozą choroby zapraszamy na bezpłatne konsultacje ze specjalistą. 

lek. Michał Dąbrowski