Zmiany skórne u dzieci – alergia skórna, azs? Kiedy udać się do lekarza?

Zmiany skórne u dzieci, zarówno u niemowląt, jak i dzieci w wieku szkolnym, to jedne z najczęściej spotykanych dolegliwości. Delikatna i cienka skóra oraz niedostatecznie rozwinięty płaszcz ochronny sprawiają, że dziecko jest podatne na podrażnienia i zaczerwienienie, a także występowanie wykwitów skórnych. Niewinne zmiany skórne u dzieci łatwo jednak pomylić z poważniejszymi schorzeniami, a choroby skóry, takie jak alergie kontaktowe czy atopowe stany zapalne, wymagają konsultacji z lekarzem oraz odpowiedniego postępowania. Jak rozpoznać kontaktowe uczulenia skórne i atopowe zapalenie skóry u dzieci? Sprawdź, kiedy należy udać się do lekarza!

Zakaźne choroby skórne u dzieci, które wymagają wizyty u lekarza 

Jeśli zmiany skórne u dzieci pojawiają się jednocześnie z innymi objawami, takimi jak gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, bóle głowy czy ogólnie złe samopoczucie, prawdopodobnie za chorobę odpowiedzialne są infekcje. Najczęściej wśród zakaźnych chorób wirusowych, które wywołują wykwity na skórze, wyróżnia się schorzenia, takie jak:

• ospa wietrzna – w trakcie tej zakaźnej choroby wirusowej zmiany na skórze dziecka najczęściej pojawiają się w pierwszej kolejności na głowie, kolejno na tułowiu i kończynach. Wykwity przyjmują formę drobnych, niesymetrycznych plamek o jasnoróżowym lub czerwonym zabarwieniu. Przy ospie zmiany skórne u dzieci są polimorficzne i bardzo dokuczliwe, swędzą, a nawet bolą, przez co dziecko drapie skórę, a krostki pękają. Chorobie towarzyszy zwykle wysoka gorączka;

• różyczka – zmiany skórne u dzieci chorujących na różyczkę również przyjmują formę drobnych plamek, jednak nie są tak gęsto rozsiane, jak w przypadku ospy. Ponadto wykwity nie są dokuczliwe, a chorobie towarzyszy raczej umiarkowana gorączka;
• rumień nagły – choroba bywa nazywana trzydniówką, ponieważ charakteryzuje się gorączką, która spada po 2-3 dniach, po czym pojawia się wysypka na ciele dziecka. Początkowo zmiany skórne u dzieci pojawiają się za uszami, kolejno na buzi i tułowiu. Wykwity są bardzo drobne, jednak gęste, przez co mogą wyglądać jak większe plamy. Niekiedy wysypka jest tak drobna, że właściwie trudno ją dostrzec. Nie wywołuje również dolegliwości bólowych i nie swędzi. Dobrą wiadomością jest fakt, że w przypadku trzydniówki pojawienie się wysypki oznacza ostatni etap choroby, która wkrótce powinna minąć.   

Warto zaznaczyć, że wszystkie zmiany skórne u dzieci, które pojawiają się jednocześnie z innymi objawami wymagają konsultacji z lekarzem. Wykwity na skórze są charakterystyczne także dla rzadziej spotykanych chorób, takich jak odra, szkarlatyna bądź sepsa. Mogą świadczyć także o infekcji grzybiczej. Jeśli istnieje jakakolwiek wątpliwość, co do rodzaju zmian, konsultacja z lekarzem jest jak najbardziej wskazana. Do lekarza należy się udać także, jeśli gorączka miała miejsce na kilka dni przed lub po zaobserwowaniu wysypki.  

Potówki – pojawiają się szybko i równie szybko znikają – zobacz objawy!   

Zmiany skórne u dzieci, które pojawiają się równie szybko jak te w przypadku infekcji wirusowych, to potówki. Choć doświadczeni rodzice zwykle nie mają problemu z ich rozpoznaniem, niestety potówka u pierworodnego może wywołać spore obawy. 

Główną przyczyną potówek jest zbyt wysoka temperatura, przez co dziecko nadmiernie się poci, a gruczoły zostają zatkane wydzieliną. Wystarczy zbyt ciepła odzież, mało przepuszczalny materiał bądź spacer w upalny dzień, by w zaledwie kilka godzin pojawiły się zmiany skórne u dziecka. 

Jak rozpoznać potówkę? Oto kilka cech charakterystycznych dla tych wykwitów:

• potówka pojawia się stosunkowo szybko. Zwykle zajmuje obszary ciała podatne na przegrzanie, czyli zgięcia kolan, łokci, kark, ale może pojawić się także na twarzy czy pachwinach u dziecka;  
• krostki są bardzo drobne, jasnoróżowe lub czerwone. Zwykle barwa nasila się po posmarowaniu oliwką lub po ponownym przegrzaniu dziecka;
• wewnątrz krostek można dostrzec maleńkie, białe punkty;
• potówka zwykle mija po umyciu dziecka i nałożeniu odpowiedniej odzieży. Jeśli zapewnimy odpowiednią temperaturę w pomieszczeniu i ograniczymy stosowanie zbyt tłustych kosmetyków do pielęgnacji skóry, zmiany skórne u dzieci najczęściej nie utrzymują się dłużej niż 2 dni; 
• potówki nie są groźne, jednak może dojść do ich nadkażenia. Jeśli zmiany skórne u dzieci nie mijają, przyjmują intensywną barwę lub towarzyszą im zmiany ropne, wówczas należy zgłosić się do lekarza. 

Uczulenia i zmiany skórne u dzieci – kontaktowe i atopowe zapalenie skóry (AZS)

Potówka może być pomylona z reakcja uczuleniową, podczas której wygląd krostek w wielu przypadkach do złudzenia przypomina wykwity z przegrzania. Warto jednak wiedzieć, jaka jest między nimi różnica, ponieważ uczulenia skórne u dzieci wymagają odpowiedniego postępowania, w tym określenia rodzaju alergenu. 

Zmiany skórne u dzieci mogą pojawić się po kontakcie z uczulającym płynem do kąpieli, odzieży wypranej w nieodpowiednim proszku czy w wyniku reakcji na pożywienie. Uczulenia skórne u dzieci dzieli się na alergie kontaktowe, atopowe zapalenie skóry oraz pokrzywkę. 

Pokrzywka to zmiana skórna, która pojawia się u dzieci nagle po kontakcie z alergenem, którym może być np. kakao, mleko czy inne pokarmy. Charakteryzuje się występowaniem czerwonych bąbli, które wyglądem przypominają poparzenie pokrzywą. Zwykle bąble pokrzywkowe szybko znikają.  

Kontaktowe zapalenie skóry u dzieci wynika z bezpośredniego kontaktu naskórka z czynnikiem uczulającym. Wówczas zmiany skórne u dzieci pojawiają się dwuetapowo, a pierwszy kontakt z daną substancją inicjuje reakcję układu odpornościowego. Kontaktowe zapalenie skóry u dziecka można podejrzewać po zaobserwowaniu zmian, takich jak:

• drobne zmiany skórne u dzieci o charakterze grudkowo-pęcherzykowym;
• świąd, a nawet gorączka;
• nadmiernie wysuszona skóra;
• skóra łuszcząca się;
• nawrotowość zmian;
• po pewnym czasie skóra staje się szorstka i może pękać.  

Z kolei atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci również jest wynikiem nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego. Choroba ta w dużej mierze zależy od czynników genetycznych, a jej leczenie sprawia spore trudności. Dziecko z AZS często odczuwa również inne objawy uczulenia. Pojawiające się zmiany skórne u dzieci niejednokrotnie występują jednocześnie z objawami, takimi jak astma, duszności, katar sienny czy pokrzywka.  

Atopowe zapalenie skóry u dzieci daje objawy, takie jak:

• nadmierne wysuszenie skóry, zwłaszcza na zgięciach kolan i łokci, ale w przypadku małych dzieci AZS może obejmować jedynie niewielkie obszary skóry, np. tylko policzki;
• skóra atopowa u dziecka bardzo swędzi, a nawet piecze i boli;
• drapanie może wywoływać bolesne rany, a także zwiększać podatność na infekcje;
• policzki stają się bardzo suche;
• skóra może być zaczerwieniona, bardzo szorstka. 

Zmiany skórne i atopowe zapalenie skóry u dzieci – leczenie

Niegroźne zmiany skórne u dzieci, takie jak potówki czy łagodne podrażnienia, wymagają jedynie odpowiedniej pielęgnacji przy użyciu łagodnych środków myjących. Natomiast choroby uczuleniowe, w tym atopowe zapalenie skóry u dzieci wymaga stosowania specjalistycznych środków, a także podjęcia innych kroków, do których należy przede wszystkim ustalenie rodzaju alergenu. Diagnoza AZS u dzieci oznacza konieczność stałej profilaktyki, która ma na celu głównie łagodzenie dolegliwości. 

Zmiany skórne u dzieci z AZS wymagają nie tylko odpowiedniej pielęgnacji zewnętrznej. Również dieta powinna być dobrana indywidualnie, tak by wykluczyć pokarmy mogące negatywnie wpływać na stan zdrowia. Do smarowania skóry atopowej należy wybierać specjalistyczne maści i kremy dla dzieci. 

Atopowe zapalenie skóry znacznie osłabia płaszcz ochronny skóry, dlatego kosmetyki powinny zapewniać możliwie najwyższe nawilżenie, zabezpieczenie przed czynnikami zewnętrznymi, a jednocześnie nie mogą zawierać związków drażniących. Wszelkie zmiany skórne u dzieci wymagają więc wnikliwej analizy i prawidłowego postępowania, co w dużej mierze zależy od wieku dziecka. 

W Centrum Medycznym Synexus stale prowadzimy badania kliniczne mające na celu poszukiwanie nowych rozwiązań terapeutycznych. Obecnie oferujemy m.in. bezpłatne konsultacje dermatologiczne dla dorosłych z zaawansowanym atopowym zapaleniem skóry. 

lek. Michał Dąbrowski